Duimpjes omhoog voor eerste Kenniscarrousel ZorgConnect ZL

“Zelf de koffie zetten, kan echt het verschil maken” “Ouderen willen graag thuis blijven wonen. Tenminste, als dat ook echt als leven voelt, en niet als overleven. Met andere woorden: een zinvolle dag hebben, alledaagse levensverrichtingen zo lang mogelijk (deels) zelfs blijven doen en activiteiten ondernemen waar ze energie uit halen. Reablement maakt dit mogelijk.” Dat zegt Lise Buma, projectleider Innovatie & Organisatieontwikkeling bij Cicero Zorggroep, die op 27 mei jl. promoveerde op reablement. Wat is reablement? Reablement is een persoonsgerichte aanpak waarin cliënten tijdelijk en doelgericht worden ondersteund om zoveel mogelijk regie te behouden over hun dagelijks leven. Lise legt uit: “Het gaat erom te ontdekken wat iemand zelf nog wíl en kán doen en daar dan gericht naar toe werken. Dat klinkt misschien eenvoudig, maar in de praktijk vraagt het om een andere mindset, zowel van zorgprofessionals die gewend zijn ‘te zorgen voor’, als voor cliënten en hun mantelzorgers.” “Het zit vaak in hele kleine dingen,” vertelt Lise. “Zelf koffiezetten, zelf de nagels knippen of naar de buurvrouw kunnen lopen. Dat soort activiteiten (weer) doen, geeft energie en eigenwaarde.” Van wetenschappelijke interesse naar werkvloer Lise begon haar loopbaan als geriatrisch fysiotherapeut bij Cicero. Tijdens haar masteropleiding groeide haar interesse voor onderzoek en kwaliteitsverbetering in de zorg. Toen een collega haar attendeerde op een promotieplek rondom reablement bij de Academische Werkplaats Ouderenzorg Limburg, was haar interesse direct gewekt. “Ik liep in mijn werk steeds tegen hetzelfde aan: als zorgverleners willen we hetzelfde bereiken voor de cliënt maar we werken nog erg op onze eigen eilandjes en bepalen vanuit onze eigen discipline wat goed is voor iemand. Waardoor het persoonlijke verhaal van de cliënt vaak onderbelicht blijft.” Reablement internationaal In haar proefschrift onderzocht Lise wat reablementprogramma’s in binnen- en buitenland succesvol maakt en hoe we reablement in Nederland kunnen definiëren, implementeren en evalueren. Lise: “Reablement wordt wereldwijd in 15 landen toegepast. Na de eerste studie kwamen we tot de conclusie dat beschrijvingen van reablement vaak kort en vaag waren en waardoor het lastig was goed te begrijpen hoe ze precies werken in de praktijk. Dat heeft ertoe geleid dat ik me in het vervolgonderzoek, samen met collega’s in Noorwegen en Nieuw-Zeeland, vooral heb gericht op het stellen van doelen en samenwerking in teams.” Ook is er een Nederlandse definitie van reablement ontwikkeld die niet alleen theoretisch is, en ook voorbeelden en praktische handvatten bevat. Lise: “Dat is belangrijk, want dat helpt om reablement beter te begrijpen en toe te passen in Nederland. Zo zorgen we ervoor dat iedereen hetzelfde bedoelt als we over reablement praten. Het grootste verschil met de al bestaande internationale definitie is dat er extra nadruk ligt op het belang van het sociale netwerk en het welbevinden van de oudere. Het gaat dus niet alleen om zelfstandig zijn, maar ook om meedoen en verbonden zijn met anderen. Unieke kans Omdat haar werkgever Cicero erg geïnteresseerd is in reablement door de strategie Ouderenzorg 8.0, krijgt Lise tijdens haar promotieonderzoek de unieke kans om binnen Cicero een pilot te doen rondom reablement in het eerstelijns behandelteam. Ook ouderenzorginstellingen Mijzo (Waalwijk) en Samen (Schagen) haken aan. Lise: “We zijn toen benoemd als koploperorganisatie. Door de pilot mee te nemen in mijn promotieonderzoek hebben we zinvolle praktijkgerichte dingen kunnen doen met cliënten en mantelzorgers en samen met de collega’s in de zorg de Nederlandse definitie kunnen ontwikkelen. Uniek aan de Nederlandse benadering is de nadruk op participatie, welzijn, samenwerking in het team/in de wijk en het betrekken van mantelzorgers.” Van pilot naar strategisch programma De pilot was een groot succes en heeft ertoe geleid dat reablement binnen Cicero is uitgegroeid tot een strategisch programma binnen de strategie Ouderenzorg 8.0. Het wordt inmiddels breed uitgerold in wijkteams en intramuraal, met bijpassende scholing en aandacht voor gedragsverandering. “We zien dat het werkt. Verpleeghuisopnames worden uitgesteld, mensen blijven gemiddeld 9 tot 12 maanden langer thuis wonen.” Toch is het niet altijd eenvoudig. “De organisatie van ons zorgstelsel, met gescheiden financieringsstromen voor zorg en sociaal domein, maakt het bijvoorbeeld lastig omdat het vasthoudt aan ‘hokjes denken’, terwijl het samenwerken over grenzen heen juist cruciaal is voor het slagen van reablement.” Klein beginnen, groot denken Wat kunnen andere zorgorganisaties hiervan leren? Lise heeft drie adviezen: Begin klein – kies een gemotiveerd team en bouw van daaruit op. Investeer in scholing en het gedachtegoed – gedragsverandering begint bij bewustwording. Zoek verbinding met andere domeinen – betrek huisartsen, gemeenten en mantelzorgorganisaties vanaf het begin. Voorafgaand aan Lise’s verdediging van haar proefschrift op 27 mei jl. vond het symposium ‘Samen bouwen aan de toekomst van reablement in Nederland’, plaats. Het druk bezochte symposium belichtte vooral het belang van interprofessionele samenwerking. Meer weten? Bekijk de presentatie van Lise op YouTube of lees haar proefschrift via Maastricht University. De scholing over het reablement-gedachtegoed is onderdeel van het project Het ZELF programma.

In Zuid-Limburg is een krachtige beweging in gang gezet: de transformatie van een white-label behandeldienst naar een overkoepelend, regionaal verankerd en gestructureerd zorglandschap. De ambitie: een nutsvoorziening voor de hele regio. Deze ontwikkeling, die mede mogelijk is gemaakt door ZorgConnect Zuid-Limburg, biedt een antwoord op de toenemende druk op de zorg én nodigt vernieuwers, aanpakkers en betrokken professionals mee te bouwen aan iets groots. Start van een positieve beweging Deze reis is 5 jaar geleden gestart vanuit de urgentie om de inzet van specialisten ouderenzorg (SO) slimmer te organiseren. Vandaaruit is een positieve beweging in gang gezet; zorgteams zijn versterkt met kennis en expertise, zodat zij zorgvragen beter kunnen inschatten en zelfstandig oplossen. De SO en verpleegkundig specialist (VS) worden alleen nog ingezet als het echt nodig is. Door de samenwerking tussen meerdere organisaties en de stepped-care+® aanpak van Vandezorg zijn de specialisten effectiever inzetbaar, blijven kosten laag en voldoen ook de kleine zorginstellingen aan de wettelijke 24/7 bereikbaarheidseis van de SO. Stevig fundament Aan de basis ligt een grondige quick scan bij vijf vooruitstrevende (kleinschalige) zorgorganisaties. In gesprekken met sleutelfiguren binnen deze organisaties is waardevolle input opgehaald over hun behoeften, knelpunten, kansen en ontwikkelfasen. Dit heeft geresulteerd in een scherp rapport dat sturing en inzicht biedt, richting geeft en een stevig fundament legt onder een nieuwe manier van werken en samenwerking waarin rust, ordening en resultaat hand in hand gaan. Roadmap Deze eerste mijlpaal markeert de voortgang en ontwikkeling van een duurzaam zorglandschap. De implementatie wordt zorgvuldig en stapsgewijs vormgegeven, zoals uitgewerkt in een heldere roadmap (zie afbeelding). Wat nu ontstaat, is méér dan een project. Het is een kans om impact te maken, om vanuit gezamenlijk eigenaarschap een gefundeerde zorgstructuur te bouwen die klaar is voor de toekomst. Meedoen? Sluit gerust aan bij Zorg Groep Beek, Nobama Care, Dovida, Vleugelzorg en De Beyart en draag bij aan de ontwikkeling van een regionaal zorgnetwerk.

“Als ik terugkijk op wat we de afgelopen twee jaar hebben bereikt, dan is dat waanzin”, zegt een ervaringsdeskundige over de resultaten van het project Integraal Capaciteitsmanagement. Het project is uitgeroepen tot implementatieproject in 2025 en gaat nu verder als ‘Grip op Capaciteit. Onlangs vond de kick-off plaats. In 2023 ging het project Integraal Capaciteitsmanagement bij vijf zorginstellingen in Zuid-Limburg van start. Capaciteitsmanagement draait om het effectief en doelgericht inzetten van beschikbare capaciteit, zowel in aantallen medewerkers als in de juiste mix van deskundigheid. Niet te veel, niet te weinig en precies waar en wanneer het nodig is. Dit borgt de kwaliteit van zorg én vergroot het werkplezier van medewerkers”, aldus projectleider Carmen van der Mark. Alle deelnemers zijn laaiend enthousiast over de aanpak én de resultaten. Belangrijkste winstpunt is dat het ‘onderbuikgevoel’ wordt vervangen door objectieve stuurinformatie. Medewerkers worden voortdurend betrokken en hebben zelf invloed op hun werk. Een deelnemer: “Medewerkers vinden dit heel erg leuk. Ze leren hoe ze capaciteit kunnen beïnvloeden en krijgen zo zelf regie.” In het vervolgproject Grip op Capaciteit sluiten negen zorginstellingen aan. Ze gaan gebruikmaken van de ontwikkelde aanpak, materialen (zoals de toolbox), software en technieken. Samenwerking tussen de organisaties is belangrijk en wordt structureel georganiseerd in het kennisnetwerk capaciteitsmanagement. “We hebben veel gehad aan het kennisnetwerk”, aldus een andere deelnemer. “We behandelden steeds een thema. We leren van elkaar en houden elkaar scherp. Het is fijn dat er nu nog meer organisaties bij aansluiten.” Ook tijdens de kick-off was het enthousiasme voelbaar.